БЭhИС КЫЛААСКА YEРЭНЭР О5О ТEРEППYТТЭРИГЭР

Yксyгэр мeлтeх доруобуйалаах, травмалаах, неврозтаах, уутун хана утуйбат, дьиэтээ5и усулуобуйалара мeлтeх, yчyгэй бэлэмэ суох оскуола5а киирбит о5олор адаптацияны бытааннык ааhаллар. Бу кэмнэ тeрeппyт eттyттэн сyрyн кeмeнeн буолар о5о режими тутуhарын хонтуруоллааhын. Аhыыр кэмин кeтyтye суохтаах. Уутун хана утуйуохтаах (9 ч. итэ5эhэ суох). Компьютернай оонньуунан наhаа yлyhyйye суохтаах.

Оскуолатаа5ы yeрэх тэриллэрин булуу, учууталлар ааттарын eйдyyргэ кeмeлehyy, дневнигин толорорун ирдээhин, расписаниетын оноруу, дьиэтээ5и yлэтин мэлдьитин биир кэмнэ толорорун ирдээhин - тeрeппyт быhаччы кeмeтe буолуохтаах.

Тeрeппyт, чуолаан, о5ото yчyгэйдик yeрэниэн, yчyгэй eттyнэн чорбойуон ба5арар. Ол иhин сорох тeрeппyттэр кини кыра эрдэ5иттэн "хайаан да yчyгэйдик yeрэниэхтээххин" диэн такайан, о5о иннигэр сыал-сорук туруораллар. Бу сыал-сорук о5о доруобуйатыгар эппиэттиир, чахчы кини ону кыайар буолла5ына yчyгэй. Оттон кини доруобуйатын, сайдыытын аахсыбакка туран, кини иннигэр итинник ирдэбил, сорук туруорар буоллахха, eскeтyн бу о5о eйдyyр, толкуйдуур дьо5ура бытаан, бу киниэхэ кыаллыбат сорук буолла5ына, о5о санаата тyhэр, бэйэтин сэнэнэр, уруок yeрэтиини накаастабыл курдук ылынар, yeрэххэ ба5ата умуллар. Хаhан ба5арар о5о5о бэриллэр садаанньа кини кыа5ын иhинэн буолуохтаах.

Билигин биhиги оскуолабытыгар учууталлар бэйэлэрин yлэлэригэр сана сyyрээннэри киллэрэллэр, о5о интириэhин учуоттаан, программалары сeптee5yн кeрeн уларыталлар. Ханнык ба5арар о5о yeрэтэр учууталын дьиннээхтик убаастыыр, сыаналыыр буолла5ына, кини биэрэр билиитин инэринэр. Оттон eскeтyн кини ал5аска да5аны тeрeппyттэрин eртyттэн учуутал туhунан аахайбаттык эбэтэр критическай сыаналааhыны истэр буолла5ына, о5о уонна учуутал икки ардыгар психологическай барьер yeскyyр. Биллэн турар, о5о тeрeппyтyгэр эт-хаан eртyнэн чугас, тeрeппyттэрин ордук чугас ылынар, бу учуутал туhунан куhа5ан eйдeбyл хаалар (о5о улахан киhиттэн уратыта - токурутан, ордук кyyркэтэн eйдyyр). Ол кини yeрэтэр предметин eйдyyрyгэр ыарахаттары yeскэтэр. Бу о5о5о олус куhа5ан eртyнэн охсуулаах дьайыы буолуон сeп. Ол иhин ону eйдyyр дьиннээх педагогическай интуициялаах тeрeппyттэр eртyлэриттэн итинник ал5ас тахсыбат, кинилэр о5олоругар "Учуутал эмиэ кeннeрy киhи, ыал ийэтэ, а5ата, кини эмиэ проблемалардаах. Кин eттyттэн эмиэ ал5ас тахсыан сeп. Ону eйдyy сатыаххын наада, кини бэйэтин предметин yчyгэйдик билэр специалист" диэн eйy-санааны о5олоругар инэрэллэр. Итинник сeптeeх установканы ылар о5о учууталын eйдyyр, кини предметин интириэhиргиир.

Yгyс тeрeппyттэр о5олоругар дьиэ5э yлэлэрин толороллоругар кeмeлeheллeр. Бу сeптeeх. Ол гынан баран сорох ыгым уохтаах тeрeппyттэр "eйдeeбeттeрyттэн кэлэйэн" мeнeн-этэн, ытатан, накаастабылга кубулуталлар, кyннээ5и проблемаларын, туохтан эмэтэ санаалара тyhyyтyн кининнэн таhаараллар. Тeрeппyт yлэтиттэн сылайбыт, туохтан эмэтэ санаата тyспyт буолла5ына, о5о уруок yeрэтэригэр чугаhаабата ордук. Тeрeппyт оскуола5а саппыысканан, эбэтэр eрeмyeн онороору, эбэтэр аhа5ас кyн биллэриннэ5инэ эрэ буолбакка, бэйэтэ санаатынан учууталы кeрсe, кeннeрy кэпсэтэ, кини туhунан истэ, о5отун yчyгэй eрyттэрин кэпсии кэлэрэ то5о сатамматый? Учуутал yксyгэр о5ону биир eртyнэн кэлтэччи, кини предметигэр хайдах yeрэнэринэн эрэ сыаналааhына баар суол. Оттон кини yeрэнээччитин киhи быhыытынан yчyгэй eрyттэрин элбэ5и билэр буолла5ына, дьиэтигэр-уотугар чугас дьонун кытта сыhыанын иhин убаастыы саныыр буолла5ына, бу yчyгэй eртyнэн дьайыыны онороро саарба5а суох.

Биhиги оскуолабытыгар социальнай - психологическай служба yлэлээбитэ 10-ча сыл буолла. Бу служба тeрeппyт уонна оскуола сибээстэрэ eссe чугасаhалларыгар оруола улахан. Манна мунньуллубут матырыйаал о5о кыра кылаастан оскуоланы бyтэриэр диэри eй-санаа eртyнэн сайдан иhиитин, туохха дьо5урдаа5ын кeрдeрeр, yeрэнээччи олоххо миэстэтин, сeбyлyyр идэтин сыысхала суох буларыгар кeмeлeeх. Бу картаны кытта билсэн, тeрeппyт эмиэ о5отун туhунан элбэ5и билэр. Кини оскуолатаа5ы интириэhин, табаарыстарыгар сыhыанын, киниэхэ атыттар хайдах сыhыаннаахтарын, кини оло5у хайдах сыаналыырын, кыа5ын, туохха дьо5урдаа5ын. Сити курдук о5олорбутун иитиигэ оскуола уонна тeрeппyт хардары-таары ситиммитин быспакка, биир санаанан yлэлиирбит тyмyктээх буолара саарба5а суох.