Персоналии
Yгyс ыччаты сырдыкка, кэрэ5э уhуйан
ДЬЯКОНОВА Наталья Павловна
Николай Константинович директорынан сана yлэлии кэлбитэ. Оскуола материальнай базатын ханатыыга элбэх yлэни онорбута. Байыаннай форматын кэтэн о5олор иннилэригэр хаамыталаата5ына, о5олор бары толло, ытыктыы, ымсыыра, бэйэ бодолорун ере тардынан чуумпуран турар буолаллара. Сана yерэ5ин бyтэрэн кэлбит киhиэхэ 16 о5олоох бастакы кылааhы yерэттэрэ биэрбиттэрэ. Наставнигынан Лариса Егоровна Дьяконованы анаабыттара. Миигин сиэтэ сылдьан yерэтиэхтээх о5орлорбун кытары дьиэлэринэн батыhыннара сылдьан эрэн тереппyттэри, о5олору кытары билиhиннэрбитэ.
Лариса Егоровна биhиги оскуолабытыгар 37 сыл энкилэ суох yтyе суобастаахтык yлэлээбитэ. Yгyс ыччаты сырдыкка, кэрэ5э уhуйбут, yерэппит биhиги нэhилиэкпит биир саамай ытыктанар, убаастанар кырдьа5ас учуутала буолар. Теhе да5аны пенсия5а олордор ер сылларга учууталлары солбуйан, эдэр учууталлары кытары тэбис-тэннэ yлэлэhэн "кыргыттарым, о5олорум буоллаххыт" диэн оскуола туох баар yлэтигэр активнайдык кыттара, бииргэ сылдьыhара. Yтyе суобастаахтык yлэлээн, бэйэтин сэмэй кылаатын киллэрсэн дэлэ5э да5аны "Учууталлар учууталлара" диэн ааты чиэстээхтик сyгyе5yн сyкпyтэ.
1988 сылга бастакы кылааска yерэнэ киирбит о5олорбун билигин да барыларын бу баардыы ейдyyбyн: Григорьев Славаны, Константинова Таняны, Егорова Ньургуйаананы, Дьяконов Игори, Никонов Ваняны, Захаров Арсены, Дьяконова Люданы, Шестаков Сашаны, Дьяконова Аняны, Дьяконова Алинаны, Дягилева Асяны, Куприянов Петяны, Новикова Нарияны, Пестряков Тиманы, Федоров Толяны, Семенов Стасигы.
Кэлин 1990 сыллаахха сана кылаас ылан 4 сыллаах yерэххэ кеспyппyт, оччолорго сахалыы концепция олоххо киирэн эрэр кэмэ этэ, ол иhин о5олору 6 саастарыгар оскуола5а ылан yерэппитинэн барбыппыт. О5олор сарсыарда yерэнэллэрэ уонна эбиэттэн киэhэ 4-5 чааска дьиэлэригэр тар5аhаллара. Саамай улахан, киэн, сырдык кылааhы биэрбиттэрэ. Кылааспын анаардаан биир еттyгэр yерэнэр, анаарыгар оонньуур, сынньанар хостоох гына оностубутум. О5олор дьиэлэриттэн себyлyyр оонньуурдарын илдьэ кэлэн "ыаллаах" буола оонньууллара, уолаттар массыыналарын, бэстилиэттэрин илдьэ кэлэн оонньууллара. Пластилиннатан, уруhуйдатан, аппликациялатан, араас сана хамсаныылаах оонньуулары оонньотон, остуоруйалаhан, кинигэ аа5ан, арыа-хоhоон yерэтэн о5олору дьарыктыырым. 6 саастарыгар сылдьан бастакы кылааска киирэн yерэммит кырачаан о5олорбун наhаа таптыыр, атаахтатар этим. О5олорбун кытары о5о буолан тэбис-тэннэ оонньуурум, кэпсэтиhэрим, кyнy быhа да бииргэ сылдьарбыттан сылайбат да, салгыбат да этим. Кыhынын сарсыарда 8 чааска оскуола5а киирэн бараммын, эбиэттии да барбакка yргyлдьy хаалан киэhээ yлэ чааhа бyппyтyн кэннэ учууталлары кытта аргыстаhан дьиэлиирим. Киэhээ тиийэн тyyнy быhа уруокка бэлэмнэнэн, тэтэрээт бэрэбиэркэлээн, былаан сурунан, уголок онорон сарсыарда yлэлии тэбинэрим.
Каникул кэмигэр каникул уhунун, ерyн, бyтэн биэрбэтин кэтэhэрим , ол курдук о5олорбун ахтан, керсе охсоору хаhан yерэх са5аланарын кyyтэрим. Онноо5ор тyyлбэр кытта yерэтэ сылдьарбын тyhээн керерyм. Yерэппит о5олорбун билигин да5аны, теhе да улаатан ыал ийэтэ-а5ата буолбуттарын да иhин, истинник санааммын о5о саастарын аатынан атаахтатан ааттыыбын-ынырабын: Дуняша, Танюшалар, Леночка, Асколончук, Игорек, Федотик. Бары да yерэхтэригэр способнай, кыhаллар о5олор этилэр, бары ыал атаахтара, кыралара, со5отохторо эбэтэр ыал улахан о5олоро этилэр. Yерэтэргэ астыга, чэпчэкитэ, yчyгэйэ. Араас кылаас чаастарын, аhа5ас уруоктары, походтары тэрийэн ыытарым, кылаас иллээх, эйэлээх буоларын ситиhэ сатыырым.
Оччолорго завуhунан Варвара Игнатьевна Дьяконова yлэлии сылдьар кэмэ этэ, кини биирдэ маннык диэн этэн турардаа5а: "Бу кыыс олох наhаа ба5айы, бэйэтин харыстаммат, туох да сынньанар диэни билбэт,наhаа yлэлиир, сарсын семинарга бара5ын, бараннын дьиэ5эр 2-3 кyн yчyгэйдик сынньанан кэлээр, кенyллyyбyн, кыргыттар yлэ5ин солбуйуохтара, этиэм, баран сынньанан, ереен кэлээр",-диэбиттээ5э, ону наhаа yчyгэйдик ейдyyбyн, ол тыллар ейбер-санаабар хаhан да умнуллубаттык инэн хаалбыттар. Бу буолар салайааччы yлэhиттэригэр харыстабыллаахтык, бол5омтолоохтук сыhыаннаhара, yлэhиттэрин ейдyyрэ, кемелеhере, сyбэлиирэ-амалыыра. Маннык салайааччылары билигин ханна да керсyен суо5а.
Варвара Игнатьевна завучтуурун, директордыырын са5ана наhаа демократичнай ба5айы стиллээх, табыгастаах салайааччы этэ. Yлэhиттэригэр наhаа бол5омтолоох, алама5ай, кyннээ5и да кыhал5аларын барытын ейдyyр кемелеhер, ейyyр. Араас быhаарыылары барытын дьyyллэhэн, дьон, учууталлар санааларын бол5омтолоохтук истэн эрэ баран дьэ быhаарыныыны, уураахтары ылынара. Yлэтигэр сyрдээх эппиэтинэстээх, ирдэбиллээх салайааччынан билинэбин. Yлэhиттэрин интэриэстэрин, ирдэбиллэрин учуоттаан дьону кытта yлэлиирэ. Уhулуччу чуолаан дьон кыhал5атын кыhал5а оностон, бол5омтолоохтук сыhыаннаhан yлэлиирэ. Ол да иhин ер сыллаах yлэтэ бэлиэтэнэн "СахаРеспубликатын yерэ5ириитин туйгуна" буола yyммyтэ туоhулуур. Билигин да5аны, теhе да пенсия5а та5ыстар, илиитин yлэттэн ыhыктыбакка тахсыылаахтык yлэлии-хамсыы сырытта5а мин кyндy, киэн туттар, убаастыыр киhим - Варвара Игнатьевна. Е'ссе биир дьyегэм, 20 сыл бииргэ yлэлээн "эн-мин" дэhэн кэлбит Бyлyyттэн терyттээх, Тубэ орто оскуолатыгар 1986 сылтан yлэлии сылдьар кэргэннии Егоровтар тустарынан ахтан-санаан аhарыахпын ба5арабын. Лидия Николаевна Егорова бу оскуола5а yлэлээбитэ номнуо 23 сыл буолла. Ол былаhын тухары бастаан нуучча тылын, кэлин саха тылын учууталынан, оскуола завуhунан 1995 сылтан 2005 сылга диэри тохтоло суох yлэлээбитэ, yлэлии да сылдьар. Лидия Николаевна завучтуур кэмигэр сонун уларыйыылары киллэрэр дьо5урдаах салайааччы этэ. Дьyегэм киэн билиилээх учуутал, yтyекэн ийэ. эбэ, активнай общественник, эргиччи сайдыылаах, yрдyк культуралаах киhинэн тус бэйэм сыаналыыбын. Завучтуур кэмигэр эмиэ ВарвараИгнатьевна курдук дьону кытары сатаан тапсан yлэлиир, сyрдээх эппиэтинэстээх, ылыннарыылаах тыллаах, дьону тyмэ тардар, кыhамньылаах салайааччы быhыытынан сыаналыыбын. Бэйэтигэр эрэллээх, ылсыбыт yлэтин тиhэ5эр тиэрдэр, бары эппиэтинэстээх yлэни барытын бэйэтэ ылынар, сyгэр, кыайар. Завуч да быhыытынан олус ирдэбиллээ5э, бириэмэни аахсыбакка yлэлиирэ, тереппyттэри, дьону-сэргэни кытта yлэни олус сатабыллаахтык тэрийэн бииргэ yлэлиирэ, yлэлиир да5аны. Ураты yлэhит, мындыр, кини сатаабата5а-кыайбата5а диэн суох, сылайар-элэйэр диэни билиммэт киhинэн сыаналыыбын, билинэбин. Yhyс выпустарым 1988 сыл терyехтэр. Оскуола5а 1995-96 yерэх дьылыгар бастакы кылааска 8-сыа буолан yерэнэ киирбиттэрэ. Ол курдук саамай туйгун yерэнээччим Женя Новикова, ударницаларым Юлия Сивцева, Дина Готовцева, Маркел Иванов, yерэхтэригэр способнай Катя Дьяконова, Гелена Гуляева, олус кыhаллан yерэммит Иосиф Пестряков, Владик Дьяконов, Игорь Аманатов буолаллар.
Алын сyhyех кылааhы этэннэ бyтэрэннэр, улахан кылаастарга тахсан истэхтэрин аайы yерэхтэрин тэтимин ыhыктыбакка "4", "5" сыана5а yерэнэн оскуоланы бyтэрбиттэрэ. Эйэлээх, до5ордуу буоланнар бастыннар кэккэлэригэр сылдьыбыттара.
Бастын yерэнээччим Женя Новикова - мин инники эрэлим. Мин yерэппит, иипит-такыйбыт о5олорбор, бастатан туран, теhе да олохпут уустугун иhин, билинни кэм ирдэбилигэр сеп тyбэhэн олох yчyгэй эрэ еттyн тутуhан сылдьалларыгар ба5арабын.
Иккиhинэн, дьон-сэргэ ортотугар бэйэ yтyе сиэрин-майгытын ыhыктыбакка сиэрдээхтик сылдьалларыгар. Yсyhyнэн, yлэhит дьон буоллуннар, yлэни ере туттуннар, yчyгэй олоххо тардыстыннар, дьонно-сэргэ5э сирдэрбэт yлэhит, yлэ5э-yерэххэ эппиэтинэстээх, кэрэни сыаналыыр, чиэhинэй, кырдьа5аhы убаастыыр, ытыктыыр, тереебyт дойдуларын таптыыр буола иитиллэн тахсыбыт буоллахтарына, туох эмэ кыымы сахпыт буоллахпына, ол буолуо этэ бу орто бойдуга кэлбит мин yлэм тyмyгэ, мин дьолум.
ДЬЯКОНОВА Наталья Павловнаалтынньы ый 2009 с.