Персоналии

Учууталга саамай улахан на5араада-тереппyт махтала!

ТУРНИНА Анастасия Егоровна - урукку Тyбэ начальнай оскуолатын сэбиэдиссэйэ, педагогическай yлэ ветерана, ССКП чилиэнэ.

• Захарова Фаина Васильевна
• Скрябина Анна Прокопьевна
• Дьяконова Анастасия Григорьевна
• Маркова Варвара Ильинична
• Степанова Софья Яковлевна.

Софья Яковлевна ыраах Переславль-Залескай куоракка тереебyт нуучча кыыhа Намна ыраах Тyбэ5э кэлэн нуучча тылын учууталынан, пионер баhаатайынан yлэлээбитэ. Наhаа эйэ5эс, сайа5ас, yлэ5э бэриниилээх yлэьит этэ. Наhаа yчyгэйдик ыллыыра, сыл анарын иhинэн сахалыы санарар буолбута. Кини тылы тылбаастаата5ына, ол тылын иккистээн ыйыппат этэ, ону се5ербyт. Нуучча тылын туспа киhи yерэтиэ5иттэн yлэбит арыый чэпчээбитэ. Мин yc кылааhы yерэтэр этим, онтон биирин нуучча тыла ылла5ына, икки кылаас о5отун кытта yлэлииргэ арыый чэпчиирэ. О5олорго специалист yерэтэрэ ордук буолла5а дии. Кини Тyбэттэн дойдутугар теннyбyтэ.

Оскуола остуораhынан Дьяконова Анастасия Егоровна, интернат поварынан Пестрякова Анна Ивановна уhуннук yлэлээбиттэрэ. Кинилэр yлэлэригэр сyрдээх кыhамньылаах, бэриниилээх yлэhиттэр этилэр. Мин кинилэргэ билиннэ диэри ис сyрэхпиттэн махтанабын.

Мин Тyбэ5э yлэлиир кэммэр yс ынырыылаах сельсовет депутатынан, yс сыл народнай заседателинэн быыбарданан yлэлээбитим. Ону таhынан агитатор, пропагандист этим. 1955 с. ССКП кандидатынан, 1956 с. чилиэн буолбутум. Нэhилиэк общественнай оло5ор активнайдык кыттыбытым. Кэлин партийнай сорудах быhыытынан Нам орто оскуолатыгар бэчээти общественнай тар5атааччынан отучча сыл yлэлээбитим, куруук бастакы миэстэ5э сылдьарбыт, икки тегyл "Лучшему распространителю печати" диэн знагынан на5араадаламмытым. Партия чиэhин киртиппэтэ5им.

Самообслуживание оччолорго yчyгэйдик yлэлиирэ. О5олор кyyстэринэн оскуолабыт, интернаппыт еремyенyн бэйэбит ыытарбыт. Улахан уолаттар (Никонов Тарас, Пестряков Проня, Дьяконов Афоня, Гуляев Петя) - дуоска хаптаhынын тэлгээн баран остуол yрдyгэр турар этим, ону сы5арыталлар, мин испиэскэлиирим (танара дьиэтэ yрдyгэ бэрт этэ). Кыргыттар сууйаллара, онтон бары кырааскалыырбыт. Кыhынын оттор маспытын бэйэбит бэлэмниир этибит. Бэйэм эрбии анар еттyгэр, уолаттар анаарыгар. Улахан уолаттар хайыталлар, кыралар кыстыыллар. Кыргыттар кухня5а, кyhyн хортуоска хомууругар, саас хортуоска олордуутугар кемелеhербyт, бары тэннэ yлэлиирбит быыhыгар тэннэ оонньуурбут. Хаhан да "yлэлээн" диэн баран олорбуппун, турбуппун ейдеебеппyн. Учуутал yлэлии сылдьар буолла5ына, о5о хаhан да турбат, тэннэ yлэлэhэр. Yлэ кэмигэр наар куоталаhан сyyрэллэр-кетеллер.

Бырааhынньыкка дакылаат оноробун, о5олор кyyстэринэн концерт туруорарбыт. Тарас Жирков наhаа yчyгэйдик ыллыырын ейдyyбyн. Куруук бииргэ сылдьарбыт, онноо5ор киинэ5э биир сиргэ олорорбут.

Оскуола5а икки-yс учуутал yлэлиирэ. Билинни курдук продленнай группа диэн суо5а, тyyннy ньээнкэ диэн суо5а. Ол иhин ити yлэлэри учуутал санныгар сyктэрэллэрэ, уруок биэриинэн эрэ мунурдаммаккын. Ол иhин киэhэ о5олору утутан баран эрэ иллэн буоларбыт. Билигин санаатахха, элбэх да yлэни толорор эбиппит. Онно ылар хамнаспыт диэн оччотоо5у начальнай оскуола учууталын хамнаhа уонна интернат сэбиэдиссэйигэр эбии телебyр, онон бутэр. Онтон атына босхо. Манна билбитим тереппyт махталын, эрэлин. Этэллэрэ: "Дьэ, мэниктээн эр, эйигин оскуола yерэтиэ, Настя yерэтиэ" - дииллэрэ. Учууталга саамай улахан на5араада- тереппyт махтала.

Тyбэ сельсоветын бэрэссэдээтэлэ Дьяконов Василий Петрович этэн турардаах:"Оскуола5ар тенyн, сэбиэдиссэйгэ табыллыбатыбыт, фельшеринэн Захарова Анна Николаевнаны ынырыахпыт. Нэhилиэнньэ оннук туруорсар",-диэбитэ. Райкомунан модьуйбуттара. Ити кэмнэ кэргэним ыарыhах буолбута биллибитэ, ол сыл елбyтэ. Ол иhин аккаастанан yлэтэ суох буолан турардаахпын. Оччотоо5уга улаханнык хомойбутум. Билигин сыаналаан кердехпyнэ "yлэhит этэ" диэн улаханнык сыаналаан туруорсубут буолуохтаахтар. Ол иhин улаханнык махтанабын. Мин манна yлэлээбит сылларбын наhаа yчyгэйдик саныыбын, кyyhyм кыайарынан таhаарыылаахтык yлэлээбитим, кyyспyн, кыахпын, сатабылбын yлэ5э анаабытым. Биир о5олоохпун керер бириэмэ суо5а, интернакка таhааран анньа - анньа бара турар этим. Ол иhин о5ом о5олору кытта булкуhан 3-4 саастаа5ар буквары ойуутунан керен нойосуус аа5ара, о5олор yерэтэр хоhооннорун барытын билэрэ. Ону Настенька кырдьык буквары аа5ар диэн кыайан аахпат о5олор кыбысталлара.

Мин о5олорум бары yлэнэн олохторун булбуттарынан киэн туттабын уонна кинилэр ситиhиилэриттэн олус yерэбин. Жиркова Майя оройуонна бастын ыанньыксыт, хас да тегyллээх райсовет депутата, правительственнай на5араадалаах yлэhит буолбута. Хас сессия аайы нэhилиэк, колхоз кыhал5аларын туhунан боппуруос туруорсар, тыл этэрин булан аа5арым. Роза Никонова нэhилиэккэ баhылыгынан улэлиир. Ити курдук элбэх киhини аа5ыахха сеп. Кинилэргэ yлэлэригэр ессе yрдyк ситиhиилэри, олохторугар дьолу-саргыны, кинилэр о5олоругар, сиэннэригэр доруобуйаны ба5арабын. Мин билигин Нам селотугар сынньаланна олоробун. Оччотоо5у кыра хамнаска yлэлээбит биhиги поколение дьонун курдук кыра пенсиялаахпын, биирдии, иккилии харда5аhынан таhан оhо5унан оттуллар дьиэлээхпин.